మహిళ నుంచీ, ‘మానవి’గా మారిన ఒక స్త్రీ కథ

నవల పేరు : మానవి
రచయిత్రి: వోల్గా
ప్రచురణ కర్త: స్వేచ్చ ప్రచురణ
మొదటి ముద్రణ: 1998
ధర: 50 రూపాయలు
ప్రతులకు: ప్రజాశక్తి, దిశ, నవోదయ, విశాలాంధ్ర బుక్ హౌస్


ఇల్లే స్వర్గం. భర్తే దైవం. పిల్లలే లోకం అనుకున్న ఒక మహిళకు, తను నమ్మిన విలువలన్నీ ఒక్క క్షణంలో ఆవిరైపోతే? ఇల్లాలిగా తన హోదా, భార్యగా తన గుర్తింపు, తల్లిగా తన గౌరవం అర్థాంతరంగా ప్రశ్నార్థకమైతే? ప్రేమించే భర్త మరో స్త్రీని ప్రేమిస్తున్నాడన్న నిజం తెలిస్తే? తన విలువలు పుణికిపుచ్చుకున్నదనుకున్న కూతురు, తన సంసారాన్ని కాపాడుకోవడానికి ఆ తల్లినే దూరం చేస్తే? బంధాలతోనే కొలవబడి. అనుబంధాల ఆసరాతోనే జీవితాన్ని అర్థం చేసుకుని. ఇల్లాలిగా మాత్రమే గౌరవాలందుకున్న ఒక మహిళను, ఎంచుకున్న జీవితం, పెంచుకున్న బంధం. అర్థరహితమై, తన అస్థిత్వాన్ని ప్రశ్నిస్తే? అప్పుడా మహిళ ఏం చేస్తుంది?


ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానమే ‘వోల్గా’ నవల ‘మానవి’. పాతికేళ్ళ కాపురం తరువాత, డాక్టర్ సురేష్ తన తోటి డాక్టర్ నీలిమతో సంబంధం ఏర్పరచుకుంటాడు. అతడికి భార్య,కొత్తగా పెళ్ళయిన కూతురు, యూనివర్సిటీలో చదువుతోన్న మరో కూతురు ఉంటారు. అయినా అతడు ఈ బంధం నుంచి తప్పించుకోలేకపోతాడు. భార్యతో ఈ విషయం దాచకుండా చెప్తాడు. దానితో అతడి భార్య వసంత దాదాపు పిచ్చిదవుతుంది. భార్యగా తనలో ఏదైనా లోపముందా! ఇల్లాలిగా తను ఏదైనా తప్పుచేసిందా!! తల్లిగా తనుభాద్యతలు నెరవెర్చలేదా!!! అనే మీమాంశలో వసంతం ఉక్కిరిబిక్కిరవుతుంది. నీలిమలో గల ఆకర్షణేమిటో తను ఇప్పుడు భర్తని ఎందుకు ఆకట్టుకోలేకపోతోందో తెలీక సతమతమవుతుంది.ఏంచెయ్యాలో తెలీదు. ఎలా భర్తను "అదుపులో పెట్టుకోవాలో" అర్థం కాదు. ఈ నిరాశానిస్పృహల మధ్య భర్తకు ఇంట్లో మనశ్శాంతి లేకుండా చేసి, మళ్ళీ ప్రేమికురాలి దగ్గర స్వాంతన పొందేంతగా మానసికహింసకు గురిచేస్తుంది. తనూ మానసికక్షోభ అనుభవిస్తుంది.


ఈ సంఘర్షణలో భాగంగా, తన ఆలోచనలకూ ఆకాంక్షలకూ ప్రతిరూపమైన పెద్దకూతురు లావణ్య దగ్గర స్వాంతనపోందాలనుకుంటుంది. కానీ, తల్లికన్నా తన సంసారం ముఖ్యమనుకునే లావణ్య, తల్లికి ఆర్థికంగా తండ్రి సహాయం చెయ్యాలనే షరతు (తన భర్తద్వారా) తండ్రికి తెలియపరుస్తుందే తప్ప, వాళ్ళని కలిపే ప్రయత్నం చెయ్యదు. అవసరానికి కావాలనుకున్న తల్లి కష్టాల్లో వుండటం చూసి, తప్పించుకోవాలనుకుంటుందేతప్ప ఆధారమై ఆదుకోవాలని అనుకోదు. ఈ విధంగా ఆశపెట్టుకున్న కూతురు నిరాశపరుస్తుంది. కారణం, ఆ కూతురికీ తన సంసారమేతప్ప తల్లిదండ్రులు ముఖ్యంకాదు.


వ్యక్తిత్వాన్ని మూర్తీభవించినట్లుండే (యూనివర్సిటీలో చదివే) రెండో కూతురు ‘నవత’ ఒకవైపు తల్లికి ఆసరాగా నిలవడమేకాక, తండ్రిని అర్థం చేసుకుని గౌరవప్రదంగా తల్లిదండ్రులు విడిపోవడానికి తోడ్పడుతుంది. నవత సహవాసంలో వసంత తన జీవితంలో అప్పటివరకూ నమ్మిన విలువల్ని త్యజింస్తుంది. ఇల్లే ప్రపంచంగా, భర్తా పిల్లలే జీవితంగా తనకంటూ ఒక వ్యక్తిత్వం లేకుండా ఒక reflected relationships యొక్క ఆసరాతో బ్రతికిన ఒక గృహిణి, తను నమ్మిన విలువలన్నింటినీ ఒక్క క్షణంలో కోల్పోయిన తరువాతకూడా, zero base నుంచీ జీవితాన్ని పునర్నిర్మించుకుంటూ, పాత విలువల్ని (భర్త సురేష్ ని) ఒక dispassionate human being గా కళ్ళలోకళ్ళుపెట్టి చూసిన తరువాత, మార్పుని మనస్ఫూర్తిగా ఆహ్వానించి పరిపూర్ణ వ్యక్తిత్వం సంతరించుకుని "మానవి" అవుతుంది.


ఈ నవలలో రచయిత్రి ఉద్దేశం 'మహిళకు తనదంటూ ఒక వ్యక్తిత్వం ఉండాలి. సంబంధాలు తన జీవితాన్ని నిర్వచించక, ఒక మనిషిగా తనకు ఒక వ్యక్తిత్వం-అస్థిత్వం ఉండాలి' అనిచెప్పడం. అందుకే అటు నీలిమకూ ఇటు సురేష్ పాత్రకూ ప్రాధాన్యత ఇవ్వలేదు. Point of conflict ఆ సంబంధం అయినప్పటికీ, ప్రధాన వస్తువు కాదు. ఒక మహిళ, భార్య,తల్లి,గృహిణి నుంచీ మనిషిగా మారిన వసంత లో జరిగే "మార్పు" కథావస్తువు. కాకపోతే, రచయిత్రి ఈ సంబంధాన్ని సమాజిక విలువలకోణంలోంచీ చూపించి నిరసించకపోవడం ఒక పెద్ద తెరపి అనుకోవచ్చు. సాధారణంగా ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో, నీలిమ పాత్రను ఒక వ్యాంప్ లాగా చిత్రిస్తే, వసంత పాత్రకు మరింత సానుభూతి దక్కుండేది. కానీ అలా చెయ్యకపోవడం రచయిత్రిలోని ప్రత్యేకతని చాటుతుంది.


అదే విధంగా సురేష్ పాత్రకూడా సాధ్యమైనంత సాధారణంగా ఈ "తప్పు" గురించి భార్యదగ్గర ప్రస్తావిస్తాడు. ఇక్కడ గమనించదగ్గ విషయం ఏమిటంటే, ఎక్కడా నీతి,అనైతికతా అనే పదాలు రాకపోవడం. ఈ ఘటనని ఒక మానవీయపరిస్థితి (human situation) గా ఎటువంటి value judgment లేకుండా చెప్పటంలో రచయిత్రి చేసిన కత్తిమీది సాము అభినందనీయం. ఈ నవలలో, ఆర్థికంగా సామాజికంగా స్వతంత్ర్యంగా ఉంటూ, శారీరక-మానసిక అవసరాలకోసం ఒకపెళ్ళయిన మగాడితో సంబంధం కొనసాగించే వసంత స్నేహితురాలు శాంత నీలిమను రెప్రెజెంట్ చేస్తే. వసంతం- శాంతల పాత్రధోరణులలోని భిన్నత్వానికి వారధిలా, ఒకవైపు ఇల్లూ చూసుకుంటూ మరో వైపు డాక్టరుగా తన వ్యక్తిత్వాన్నీ నిలుపుకుంటూ మరో స్నేహితురాలు డాక్టర్ రోహిణి కనిపిస్తుంది. అతిముఖ్యంగా వసంత చిన్నకూతురు నవత భవిష్యత్తుకు చిహ్నంగా అనిపిస్తుంది.బహుశా అందుకే తన పేరు "నవత" అయ్యిందేమో! ఈ విధంగా మహిళా సాధికారతలోని వివిధస్థితిగతుల్ని రచయిత్రి తన పాత్రలద్వారా చూపించడం, అదీ సామాజిక విలువల ప్రస్తావన లేకుండా హృద్యంగా అనిపిస్తుంది.


భార్య, తల్లి,గృహిణిగా వసంత తన identity కోల్పోయి, ఆఖరికి వసంత, వసంతగా మిగులుతుంది. కేవలం ఒక మహిళగా కాకుండా ఒక వ్యక్తిగా, మనిషిగా, మానవిగా మిగులుతుంది. prescribed, ascribed and reflected identities పోయి తన true identityతో మిగులుతుంది.

తప్పకుండా చదవ వలసిన నవల. ప్రచురించబడి పది వసంతాలు కావస్తున్నా, ఇప్పటి పరిస్థితులకూ అన్వయించుకోదగ్గ విషయమున్న నవల.

****