కులం చర్చల్లో నేను...

సాహితీ ఝరి - నా హృదయ మంజరి లో...
కులాల గురించి జరిగే చర్చల్ని మూడు విభిన్న భాగాలు విభజిస్తేగాని అర్థవంతమైన చర్చ జరగదని నా అభిప్రాయం.
1.సామాజిక విభజనగా కులాలు- కులవివక్ష
2.కులప్రాతిపదికన ప్రత్యేకహోదా - రిజర్వేషన్లు
3.రాజకీయ అంశంగా కులం - politics of representation and rhetoric.

మీ అతర్మధనంలో మరియూ చాలా వరకూ జరిగే చర్చల్లో(మీ టపాకొచ్చిన వ్యాఖ్యల్లోకూడా) ఈ మూడింటినీ కలగలిపి మాట్లాడేస్తుంటారు. అందుకే అవి ఎప్పటికీ తెగే చర్చలు కావు.

పైన చెప్పిన మూడింటికీ మూలాలు కులమే అయినా వాటి manifestation,విస్తృతత్వం,రూపం,అవసరం చాలా విభిన్నమైనవి అందుకే ఒకేగాటన కట్టదగినవి కావు.ఒకే స్థాయిలో బేరీజు చెయ్యదగినవీ కావు.అందుకే వాటిని ప్రత్యేకంగానే చర్చించాలి.

1.సామాజిక విభజనగా కులాలు- కులవివక్ష:
కులవ్యవస్థ ఏలా ఏర్పడింది అనే దానికి ఖచ్చితమైన సమాధానాలు లేవు.కాకపోతే భారతదేశ చరిత్ర మొదలైనప్పటి నుంచీ కులప్రస్తావన ఉందిగనక అది హిందూమతంలోంచీ పుట్టిన వ్యవస్థగా అనుకోవాలి.ఇక మతపరంగా "జన్మనా జాయతే.." లాంటి ప్రస్తావనతో అది రూఢిగా తెలుస్తుంది. ఇక ఎవరు ఎక్కడ్నించీ(ఏఏ భాగాల్నుంచీ) పుట్టారో చెప్పే జుగుప్సాకర సిద్ధాంతం ఉండనేవుంది.

ఇవన్నీ పక్కనబెట్టి కులాలు కేవలం పనులవల్ల వచ్చాయనుకుంటే వివక్ష ప్రస్తావన వచ్చుండేది కాదు. కాబట్టి మతమూలాన్ని అంగీకరించక తప్పదు.మతమూలాల పరంగా చూస్తే advantageous పనులున్న మైనారిటీ కులాలు మెజారిటీ అయిన మిగతాకులాలపై ఆధిపత్యాన్ని చలాయించడానికి దేవుడిపేరు చెప్పి వివక్ష మొదలెట్టారని నమ్మకతప్పదు.

ఇక శూద్రులకన్నా అధమమైన పంచమకులాన్ని తమ అసహ్యాన్ని తెలియజెప్పేందుకు సృష్టించారు.Dignity of labour ని ఎలాగూ కులవ్యవస్థ గుర్తించలేదు,కానీ మాలిన్యాన్ని శుభ్రంచేసే కులాల్ని మరింత దిగజార్చి అస్పృశ్యుల్ని(అంటరానివాళ్ళని) చేసారు.

అంటరానితనం అన్ని మూలాల్లోకీ చొచ్చుకునివెళ్ళింది. విద్య,వైద్యం,సామాజిక-ఆర్ధిక ప్రగతి అన్నింటిలోనూ అంటరానివారు అంటరానివారుగానే మిగిలారు.కొన్ని వేల సంవత్సరాలు ఈ వివక్ష నడిచింది.కులహింస గురించి ఎంత తక్కువ చెప్పుకుంటే హిందూ మతానికి అంత మంచిదని నా అభిప్రాయం. తెగిన నాలుకలూ,చెవిలో సీసాలూ,తెగనరికిన తలలూ ఆ కులాల్లో నమోదుచేసే నాధుళ్ళు లేక లెక్కలు లభ్యంగా లేవు. ఒకవేళ ఎవరైనా లెక్కకట్టుంటే పరిస్థితి ఇప్పుడు మరింత ప్రమాదకరంగా తయారయుండేదేమో. కాబట్టి ఈ విధంగా హిందూమతం తనకు గొప్పసేవే చేసుకుంది.

19 వశతాబ్ధపు ప్రారంభంలో కొందరు జ్యోతీబా ఫూలే వంటి సంఘసంస్కర్తలు "మనిషిని మనిషిగా చూడాలనే" ఒక చిన్న (కొందరికి తప్పుడు) పాశ్చాత్యధోరణిని దొరకబుచ్చుకుని నిమ్నకులస్తుల్ని ముఖ్యంగా అప్పటికి శూద్రులతొ సహా అన్ని చాతుర్వర్ణాల ఆభిజాత్యాహంకారాన్ని అనుభవిస్తున్న పంచముల్ని ఉద్దరించాలని కంకణంకట్టుకున్నారు.కనీసం పూర్తి వివక్షను కాకున్నా "అంటరానితనాన్ని" రూపుమాపే ప్రయత్నం చేసారు.

స్వాతంత్ర్యపోరాట సమయానికి సంఘసంస్కర్తల ప్రయత్నం.కులాన్ని సరిగ్గా అర్థం చేసుకోని ఇంగ్లీషు పాలకుల పుణ్యమా అని పంచములు అక్కడక్కడ బహుకొద్దిమంది కాస్తోకూస్తో ఆధునిక విద్యను అభ్యసించారు.మనుషులమనే చైతన్యం వచ్చింది.తక్కువచేసి చూడబడుతున్నారనే భావన జాగృతమయ్యింది. కానీ పోరాడే శక్తిలేదు.ఎదురుతిరిగే వనరులు లేవు.

స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో గాంధీ ప్రవేశించాడు. అప్పటివరకూ కేవలం అగ్రకులాల్లో మాత్రమే వున్న స్వాతంత్ర్యాకాంక్ష జనబాహుళ్యానికి విస్తరించకపోతే లాభం లేదనే రహస్యాన్ని గ్రహించాడు.స్వాతంత్ర్యోద్యమం విసృతమయ్యింది.మిగతాకులాలు కలిసాయి. అంటరానివాళ్ళనికూడా "హరిజనులు" అని పేరుపెట్టి కలుపుకునే ప్రయత్నం చేసాడు. కానీ అగ్రకులాల్లో విపరీతమైన నిరసనభావం రగిలింది. సామాజిక న్యాయంకన్నా దేశస్వతంత్ర్యం ముఖ్యమనుకుని తన తీవ్రతని తగ్గించాడు.

ఈ పరిణామక్రమంలో కులపోరాటాన్ని దేశస్వతంత్ర్యంకన్నా అతిముఖ్యమనుకున్నాడొక పంచమ కులస్తుడు.అతని పేరు భీంరావ్ అంబేద్కర్.తనప్రజల సామాజికస్వతంత్ర్యానికి పాటుపడుతూనే దేశస్వతంత్ర్యానికీ తనదైన సేవచేసాడు. పోరాటాలు సాగాయి. గుళ్ళలోకి ప్రవేశం. తాగే నీళ్ళకోసం పోరాటం.అస్పృస్యతకు వ్యతిరేకంగా నినాదం ఎన్నో జరిగాయి. అయినా వివక్ష పోలేదు.

స్వతంత్ర్యం వచ్చింది.అంటరానితనం ఒక నేరంగా పరిగణించబడింది.అగ్రకుల అధికారులు.అగ్రకుల అనుకూల సామాజిక-ఆర్ధిక-రాజకీయరంగాలు చట్టాన్ని అమలు చెయ్యలేదు.మళ్ళీ పోరాటాలు..మళ్ళీ పోరాటాలు. ఇప్పటికీ పోరాటాలు.

హరిజనులు తమల్ని తాము "దళితులు" అనుకున్నారు. వివక్ష మాత్రం మరింత sophisticated రూపాన్ని సంతరించుకుంది.పల్లెల్ని దాటి పట్టణాల్లో నాగరికత విస్తరించిన నగరాల్లో ప్రవేశించింది. మరిన్ని రంగాల్లో విస్తరించింది.విద్య,ఉద్యోగం,రాజకీయం అన్నిఅన్ని రంగాల్లోనూ ఎదో ఒకరూపంలో ప్రవేశించింది.పుట్టుకలొ చావులో..పెళ్ళిలో తద్దినంలో అన్నింటిలోనూ వివక్ష ఇంకా ఏదో ఒకమూల సాగుతూనే ఉంది.

దళితులపై హింస...అస్సలు తగ్గలేదు.2006 లో 27,070 కేసులు, 2007లో 30,013 కేసులూ భారతదేశంలో నమోదయ్యాయి. ఇవి కేవలం నమోదైనవి మాత్రమే.నమోదుకానివి లక్షల్లొ వుంటాయని అంచనా.

1)రివర్స్ కుల వివక్ష ఆమోద యోగ్యమా మొరల్గా? 2) కులాలను రూపు మాపగలమా?

ఏది ఏమైనా సమస్య చరిత్ర తెలీకుండా సమాధానం కష్టం కాబట్టి నా మునుపటి వ్యాఖ్యని భూమికగా భావించండి. ఆ నేపధ్యంలో నేను మీ ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వెతకడానికి ప్రయత్నిస్తాను.

1.రివర్స్ కులవివక్ష ఆమోదయోగ్యం కాదు.ఒకప్పుడు చిన్నచూపు చూసారని, ఇప్పుడు చూస్తున్నారని అగ్రవర్ణాలపై కక్షగట్టడం సిద్ధాంతరీత్యా దళిత స్పూర్తికి విరుద్ధం.కష్టాలు పడినవాడు అదే కష్టాల్ని ఎదుటివాడికి పెట్టాలనుకోడు.కానీ,అందరి వ్యక్తుల స్పందన సిద్ధాంతాల్ని అనుసరించి ఒక్కలాగే ఉండకపోవచ్చు.ఇది అగ్రవర్ణాలకు కూడా వర్తిస్తుంది.

ఉదాహరణకు..రిజర్వేషన్ విధానం ద్వారా సీటుకోల్పోయిన అగ్రవర్ణవిద్యార్థి కి ఒక victim లాగా ఫీలయ్యే అధికారం ఉంది.ఈ విధానం వల్ల తన rightful seat కోల్పోయాననే ఆక్రోశం అతని అధికారం. కానీ తన వ్యక్తిగత ఆక్రోశాన్ని ‘వ్యవస్థలోపం’ లేక ‘విధానపరమైన అన్యాయం’ అనే హక్కు అతనికి లేదని గుర్తించ గలగాలి. ఎందుకంటే విధానం ఒక విస్తృత సామాజిక న్యాయానికి సంబంధించిన నమూనా. అందులో కొందరు వ్యక్తులకు అన్యాయం జరిగిందా అనేకన్నా,సమాజానికి న్యాయం జరిగిందా అనే కొలమానమే సరైనది.చాలా వరకూ చర్చల్లో ఈ రెంటిమధ్యా తేడా గుర్తించక దాన్ని వివక్ష అని అపోహపడే ప్రమాదం మెండుగా ఉంది.చాలా వరకూ జరిగేది అదే.రివర్స్ వివక్షగా భావిస్తున్నవాటిల్లో ఇలాంటివే ఎక్కువ.

అగ్రవర్ణాల ప్రజలను వివక్షకు గురిచేసే స్థితికి దళితులు ఇంకా చేరలేదని నా అభిప్రాయం. ఒకవేళ ఆ స్థితికి చేరినా వివక్షకు గురిచేసే మానసికత రాదనే నా నమ్మకం.సైధాంతిక విభేధాలూ,రాజకీయ rhetoric సందర్భాలలో "బ్రాహ్మణత్వాన్ని" తెగిడే దళితులు కనిపిస్తారేమోగానీ బ్రాహ్మణుల్ని కాదు. "అగ్రవర్ణభావజాలాన్ని" ధూషించే దళితులు కనిపిస్తారేగానీ అగ్రవర్ణాల ప్రజల్ని కాదు. ఈ రెంటిమధ్యాగల తేడాని గుర్తించలేని వారు అపోహల్ని సృష్టించడంలోనూ,అపొహల్లో జీవించడంలోనూ,అపొహలకి విస్తృత ప్రాచుర్యం కలిగించి ఉద్యమంపట్ల భయాన్నీ,తమ ప్రజల్లో insecurity ని సృష్టిస్తారేతప్ప, సమస్యకు సమాధానం దిశగా contribute చెయ్యలేరు.

2)కులాలను రూపుమాపలేము. చాలా అభ్యంతరకరంగా అనిపించినా అదే నిజం. కులం ఇప్పుడొక రాజకీయ ఆయుధం.సామాజిక అస్థిత్వంలో భాగం.కాబట్టి కులాన్ని నిర్ములించడం సులభం కాదు. దాదాపు అసాధ్యం కూడా.

మనమిప్పుడు సంధిగ్ధమైన సమయం(conflicting times)లో జీవిస్తున్నాము. దళితుల్లో "అన్యాయమైపోయాము" అనే స్పృహ చైతన్యవంతమయ్యింది. ఆ అన్యాయానికి సమాధానాలు వెతికేప్రయత్నంలో ఘర్షణ తప్పదు.ఇప్పటిదాకా ప్రశ్నించేవారు లేరు కాబట్టి వ్యవస్థ status-quo లో ఉంది. ఇప్పుడు సంతులన(equilibrium)దెబ్బతినింది. మళ్ళీ even out అవ్వడానికి సమయం పడుతుంది. అది ఎప్పుడు జరిగేనో ఈ సమాజానికున్న shock absorbers మరియూ రాజకీయవిధానాల్ని బట్టుంటుంది.

ఆ సమయం కోసం శాంతినీ సమానత్వాన్నీ కోరుకునే అందరూ ఈ సమస్యను అర్థం చేసుకుని సమాధానాల్ని వెతికే దిశగా ప్రయత్నించాలి.


కలగూరగంప లో...

కులరహిత హిందూ సమాజాన్ని నేను కాంక్షించినా, ప్రస్తుత రాజకీయభావజాలం నేపధ్యంలో అదొక utopia క్రిందనే అనిపిస్తోంది. అందుకే కనీసం కులవివక్షరహిత సమాజం కోసం పాటుపడటంలో అర్థముందనే భావన నాది.అంతమాత్రం చేత కులాల పరిధులను దాటి ఆలోచించనట్లు కాదు. కులాన్ని ప్రాతిపదికగా చేసుకుంటూనే,ఒక అర్థవంతమైన శాంతీయుత సమాజనిర్మాణం సాధ్యమయితే కులం per se is not an issue అని నమ్ముతాను. ఈ ఆలోచనాపధంలోకూడా నేను అంగీకరించేవీ, విభేధించేవీ చాలా ఉన్నాయి.Ideology కన్నా మనుషులు ముఖ్యమనుకునే నాకు వ్యక్తుల సుఖశాంతులు ముఖ్యం.Happiness and peaceful coexistence of humanity is an issue for me not the existence of caste in itself.

****