ఈ కాశ్మీరం నాకొద్దు !

పంద్రాగస్టు వేడుకల మధ్యన ఒక న్యూస్ ఛానల్లో కాశ్మీర్ లోజరుగుతున్న అమర్నాథ్ భూవివాదం గురించి చూపిస్తుంటే, ఆ విజువల్స్ నేపధ్యంలో ఎక్కడో ఒక పాకిస్తాన్ జెండా కనబడింది. ఒక్క క్షణం నాకు పిచ్చికోపమొచ్చింది. కానీ మరొక్క క్షణంలో, "ఏమిటి మనకీ ఖర్మ" అనిపించింది. ఈ ఒక్క ఘటనకాదు 1990 లనుంచీ అక్కడ ఏర్పడిన(నా కర్థమైన) పరిస్థితుల్ని దృష్టిలో ఉంచుకుంటే, "మనకు నిజంగా ఇంత జంఝాటం అవసరమా?" అని అప్పుడప్పుడూ అనిపిస్తుంది.

ప్రస్తుతం కాశ్మీర్లో ఉన్న సమస్య అక్కడి ప్రభుత్వ చేతగానితనం, భారతప్రభుత్వ అలసత్వం, సంఘ్ పరివార్ రాజకీయ ఎత్తుగడే అయినా, అదక్కడ ఆగక ఒక అంతర్జాతీయ సమస్య రూపంలో మళ్ళీ కాశ్మీర్ ను నిలిపింది. ఇక ఈ అవకాశంకొసం చాలా రోజులుగా ఎదురుచూస్తున్న పాకిస్తాన్ పండగ చేసుకుంటోంది. కాకపోతే, ఈ సంఘటను ఒక సాధారణ ఘటనగా పరిగణించక, దీన్ని అవకాశంగా చేసుకుని మన కాశ్మీర్ stratagey ని పునర్నిర్వచించడానికి ప్రయత్నించడం ఎంతైనా అవసరం. అది భారతదేశ భవిష్యత్తుకు చాలా కీలకం కూడా.

ఇలాంటి వేర్పాటువాద భావనలతో మనం ప్రజాస్వామికంగా ఇదివరకూ ‘డీల్’ చేసాముకూడా. కానీ కాశ్మీర్ రోజురోజుకీ ఇంకా సమస్యాత్మకంగా పరిగణిస్తోందేతప్ప సమస్య అంతమవటం లేదు. నాగాలాండ్, అస్సాం, మిజోరాం లాంటి రాష్ట్రాలు ఇదివరకూ విడిపడాలనే ప్రయత్నం చేసినా "సామ,దాన,భేధ, దండోపాయాలు" ఉపయోగించి విజయవంతంగా ఆ ఉద్యమాలను అంతం చేసాం. పంజాబ్ రాష్ట్రం కూడా ఖలిస్తాన్ కావాలని తీవ్రప్రయత్నం చేసి భారతదేశ విధానాలకు లొంగిపోవాల్సి వచ్చింది.

ఈ అన్ని ఉద్యమాలలో మనం ఉపయోగించిన విధానాన్ని మూడు వ్యూహాల్లో చెప్పాలంటే, 1) నిర్దాక్షిణ్యంగా హింసాత్మక వేర్పాటూవాదుల్ని అణగదొక్కడం. 2) సానుకూలంగాఉన్న వేర్పాటువాదుల్ని రాజకీయప్రక్రియలో భాగం చేసి ప్రజాస్వామ్యాన్ని స్థాపించడం. 3) కేంద్రప్రభుత్వం అత్యధిక ఆర్థిక వనరులు సహాయం చేసి శాంతితోపాటూ ఆర్థికంగా ఆప్రదేశాన్ని పునర్నిర్మించడం. ఈ మూడు విధానాలనూ కాశ్మీర్ లో కూడా ప్రయోగించినా ఫలితం మాత్రం శూన్యం మిగిలింది.

ప్రస్తుతం అక్కడి వేర్పాటువాదులు కోరుతున్న కోరికల్లో అర్థం లేదు. భారతప్రభుత్వం చేస్తున్న పనుల్లో తర్కం లేదు. ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో మన వ్యూహాలు దెబ్బతినడం సహజమేకదా! వేర్పాటువాదులు కాశ్మీర్ కు "అటానమీ" కావాలంటారు. 370 ఆర్టికల్ మూలంగా వాళ్ళకు సిద్దించిందంతా అటానమీనే...మరి ఇంకా ఏంకావాలో నాకైతే అస్సలర్థంకాదు. మన పార్లమెంటు పాస్ చేసిన చట్టాలుకూడా, వారు తమ రాష్ట్రంలో మళ్ళీ అంగీకరిస్తేతప్ప అమలుకావు. ప్రెసిడెంట్ తన అధికారాన్ని కాశ్మీర్ లో ఉపయోగించలేడు. కాశ్మీరీలు భారతీయులేగానీ, భారతీయులు మాత్రం కాశ్మీరీలు కాజాలరు. అక్కడ మనం ఆస్థినికూడా కొనలేంకదా! ఇంతకంటే అటానమీ కావాలా ఎవరికైనా?

ఇక ఆర్థిక సహాయం అంటారా...భారతప్రభుత్వం మిగతా రాష్ట్రాలకు అందించే తలసరి ఆర్థిక సహాయం 1000- 1500 రూపాయలుకాగా (అదీ చాలా వరకూ అప్పురూపంలో), కాశ్మీర్ లో ఇచ్చేదిమాత్రం దాదాపు 10,000 రూపాయలు. అంటే దాదాపు పదింతలెక్కువ. అదీ ఫ్రీగా. ఇదిపోనూ ఇక ప్రధానమంత్రి నిధి, ప్రత్యేక నిధి అని మరికొన్ని వందలకోట్లు ప్రతి ఏటా మన డబ్బు తీసుకెళ్ళి కాశ్మీర్ లో ‘మండిస్తున్నాం’. ఇక్కడ మనడబ్బు అని ఎందుకంటున్నానంటే, కాశ్మీర్ లో ట్యాక్స్ ద్వారా లేక వ్యాపారం ద్వారా వచ్చే ఆదాయం నగణ్యం.

ఇక మనం కాశ్మీరాన్ని బలవంతంగా మన భూభాగంలో ఉంచుకోవడానికి పెడుతున్న ఖర్చు కొన్ని వేలకోట్లు దాటుతుంది. పార్లమెంట్ దాడి తరువాత జరిగిన "ఆపరేషన్ పరాక్రం" కోసం భారతీయ ఆర్మీ(10 నెలలలొ) పెట్టిన ఖర్చు అక్షరాలా 6,500 కోట్లు...800 మంది సైనికుల ప్రాణాలు.

కాస్త ఎమోషన్ ని పక్కనపెడితే, ఇవన్నీ నిజంగా మనకవసరమా? "మేము భారతదేశంతో ఉండం మొర్రో" అటుంన్నవాళ్ళని బలవంతంగా పట్టి ఉంచడం, కేవలం "కాశ్మీర్ నుంచీ కన్యాకుమారివరకూ మాది ఒకేదేశం" అని చెప్పుకోవడానికి బాగుంటుందనేనా! అందుకే ఒక్కసారి "మీ ఖర్మ" అని కాశ్మీరాన్ని వదిలేస్తే ఎలావుంటుందా అనే ఆలోచన వస్తుంది.

కాశ్మీర్ ఒక ప్రత్యేకమైన దేశం అయితే ఆర్థిక వనరులు లేక క్షీణించి మళ్ళీ మన కాళ్ళ బేరానికి వస్తారు. సమస్య తీరిన తరువాత, భారతదేశాన్ని ఇరుకున పెట్టలేదు గనక అసలే అమెరికా దయాదాక్షిణ్యాలమీద బతుకుతున్న పాకిస్తాన్ పెద్ద సహాయం చెయ్యకపోవచ్చు. ఒకవేళ కాశ్మీర్ వెళ్ళి పాకిస్తాన్లో చేరితే, ఇప్పుడున్న ప్రజాస్వామ్యం, అంతగా కోరుకుంటున్న అటానమీ రెండూ పోయి ‘గతవైభవాన్ని’ తలుచుకుని ఏడవడం తప్ప చెయ్యగలిగిందేమీ ఉండదు. ఇంతా జరిగితే భారతదేశానికొచ్చే నష్టం, మనం ఏమోషనల్ గా నమ్ముతున్న "కాశ్మీర్ భారత్ లో ఒక భాగం" (నిజానికి మ్యాప్ లో చూసే కాశ్మీరం కూడా సగమే మనదగ్గరుంది) అన్న అపోహ మాత్రం ఛిన్నాభిన్నమవడం. రాజకీయనాయకుల ఉపన్యాసాలూ, ఉగ్గుపాలతో నేర్పిన దేశభక్తీ కొంచెం గింజుకుని కృశించడం.

తార్కికంగా మనకు జరిగేనష్టం పెద్దగా లేకపోగా, ఇంకా మనకు ఆర్థికంగా, మిలటారీ పరంగా చాలా లాభాలున్నాయి. కానీ మనలో బలంగా నాటుకుపోయిన "భావనలు" అలా చెయ్యనివ్వటం లేదు. దీనికి అంత త్వరగా సమాధానకూడా లేకపోవచ్చు. అయినా J&K లో జమ్మూ, లడాక్ లను తీసేస్తే (అక్కడ ఈ వేర్పాటువాదం లేదు. సాంస్కృతికంగా కూడా వీటికీ కాశ్మీర్ లోయకీ సంభంధం లేదు) కాశ్మీర్ లోయలో ఉన్న జనం మన విజయవాడ జనాభా అంతమంది మాత్రమే ఇక భూభాగం కనీసం గోవా రాష్ట్రమంత కూడా ఉండదేమో...కానీ దానికి మనం చెల్లిస్తున్న మూల్యం...ఇది మనకు నిజంగా అవసరమా?!?

అందుకే ఈ కాశ్మీరం నాకొద్దు...

****

*some of the statistics in above article are taken from 'Vir Sangvi' .