దరిద్రనారాయణుడు

నేను జిల్లాస్థాయిలో పనిచేసేటప్పుడు ఒక IAS అధికారి, కలెక్టర్ గా ఉండేవారు. తను IITలో ఇంజనీరింగ్, IIMలో మేనేజ్ మెంట్ చేసి, విదేశాలకివెళ్ళే అవకాశం వదులుకుని, సివిల్సి పరీక్షలో ర్యాంకుసాధించి ప్రభుత్వాధికారిగా మారారు. తనతో ఎప్పుడు దేనిగురించి చర్చించినా,ఎంతోకొంత నేర్చుకుని బయటపడేవాడిని. అందుకే మేధావులతో మాట్లాడటమే ఎడ్యుకేషన్ అంటారు కాబోలు.



వీరికి ఒక చిత్రమైన అలవాటుండేది. ఎప్పుడు ముఖ్యమైన ఫైలు మీద సంతకం పెట్టాలన్నా, తన డెస్కు పై అద్దం క్రింద ఉంచిన ఒక ఫోటోని చూసుకుని ఆ తరువాత సంతకం పెట్టేవారు. నేనిది కొన్నాళ్ళు గమనించాను. ఆసక్తిగా అప్పుడప్పుడూ ఆ ఫోటో ఏమిటో చూద్దామని ప్రయత్నించినా, ఇటువైపునుంచీ కనబడేది కాదు. ఏదైనా దేవుడి ఫోటో అయ్యుంటుందని నేను తీర్మానించేసి అప్పటికి ఆ ఆలోచనకు గుడ్ బై చెప్పేసాను.



కొన్నాళ్ళ తరువాత నేను జిల్లాస్థాయి నుంచీ రాష్ట్రస్థాయి కన్సల్టెంట్ గా హైదరాబాద్ వచ్చే సమయంలో, తన ల్యాప్ టాప్ పైన ఒక పవర్ పాయింట్ ప్రెజెంటేషన్ చూపించడానికి ఆయన పిలిస్తే, వారు కూర్చున్నవైపు వెళ్ళాల్సి వచ్చింది. అప్పుడు యాధృచ్చికంగా వారు తరచూ పైలుమీద సంతకం పెట్టేముందు చూసే పోటో నా కళ్ళబడింది. ఆ ఫోటో,వయసుకి ముందే వయసుడిగిపోయి అర్ధనగ్నగా ఉన్న బక్కచిక్కిన ముదుసలిది.



ఒక్క క్షణం నా ప్రతిస్పందన ఆగినట్టనిపించింది. అంటే, ముఖ్యమైన నిర్ణయం తీసుకునే ప్రతిసారీ తను తలుచుకునేది ఎక్కడో కనబడకుండా ఉండే భగవంతుణ్ణి కాదు. ఈ ప్రపంచంలో ఉన్న అత్యంత పేదవాడ్ని. ఒక్క క్షణం నాకు ఆ ఆలోచనే అత్యంత గౌరవప్రదంగా అనిపించింది. నిజంగా ఇదే ‘సేవ’ కు అర్థం అనిపించింది. తన నిర్ణయం ఆ ఫోటోలో నిలువెత్తుగా నిలిచిఉన్న నిజమైన దేశ ప్రతినిధికి లాభదాయకంగా ఉండాలని కోరడం...కనీసం నష్టాన్ని కలిగించకూడదని అనుకోవడంకన్నా మించిన నిబద్ధత ఉంటుందా?



భూమిపై అవతరించిన మహానుభావులందరూ బుద్ధుడూ, క్రీస్తూ, మహ్మదూ, గాంధీతో సహా సమాజంలోని అత్యంత పేదవారి క్షేమం, చైతన్యం, అభివృద్ధి యొక్క ప్రాముఖ్యతను చెప్పినవారే. ఏ సమాజానికైనా పేదల, బలహీనుల, పీడితుల అవసరాలూ హక్కులూ సంరక్షింపబడినప్పుడు మాత్రమే సంపూర్ణత్వం సిద్ధిస్తుందనడంలో ఏమాత్రం సందేహం లేదు. ప్రతి చారిత్రక యుగంలోనూ వివిధ కారణాలవల్ల పేదరికం సృష్టింపబడుతూనే ఉంది. ఈ పేదరిక నిర్మూలనే అంతిమ లక్ష్యంగా ఏ అభివృద్దైనా జరగాలి అని కాంక్షించడంకన్నా మించిన భక్తి, మతం, భగవంతుడూ వుండడని ఆ అధికారి నాకు చెప్పకనే చెప్పారు.



ఈ ఆలోచన నిజానికి ఏ మతానికీ కొత్త కాదు. హిందూ మతంలో "దరిద్రనారాయణుడు" అని పేదవారి గుండెల్లో ఉండే దేవుడి గురించి ఎప్పుడో చెప్పడం జరిగింది. ముఖ్యంగా ఆధునిక యుగంలో ఈ ఆలోచన యొక్క బలాన్ని తెలియజెప్పింది ఇద్దరు. ఒకరు స్వామి వివేకానంద, రెండు మోహన్ దాస్ కరంచంద్ ‘గాంధీ’. కాకపోతే, ‘దరిద్రనారాయణుడి సేవ’ అని ఒక పూజ చేసి మిన్నకుండటమో, లేక గుడిలో కొందరికి అన్నదానం చేసి తృప్తిపడటమో జరుగుతోందేతప్ప, ఈ మూల సిద్దాంతాన్ని అటు జీవితంలో, ఇటు అభివృద్ధి మూసలో మన సమాజం ఇంకా సంపూర్ణంగా అన్వయించుకోలేదు. అలా జరగనంతవరకూ మన పవిత్రతలు అపవిత్రాలే, అభివృద్ధి అర్థరహితమే !



నేను మతాన్నీ, దేవుడ్నీ నమ్మను. కానీ మానవత్వాన్ని పెంపొందించే అన్ని విధానాలనూ,ఆలోచనలనూ అత్యంత గౌరవభావంతో చూస్తాను. అందుకే మతంచెప్పే మూడాచారాలకన్నా, ఇలాంటి విలువలను అవలంభిస్తేనే సర్వమానవాళికీ మంచి జరుగుతుందని భావిస్తాను.



"DARIDRANARAYAN is one of the millions of names by which humanity knows the unnamed and unfathomable God, who is unnamable and unfathomable by human understanding, and it means God of the poor, God appearing in the hearts of the poor. Therefore, Daridranarayan seva, seva of the poor, hungry, destitute, is the worship of Sri Narayan himself."

****