‘దళిత మహిళ’ అనే క్వాలిఫికేషన్ ఉంటే సరా!

మీరాకుమార్ ను స్పీకర్ గా ఎంపిక చేసిన మరుక్షణం, "‘దళిత మహిళ’ అనే క్వాలిఫికేషన్ ఉంటే సరా! సామర్ధ్యం అవసరం లేదా?" అనే ప్రశ్నలు మీడియాలో వినబడుతున్నాయి. ఇక్కడా మెరిట్ వర్సెస్ కోటా వాదనలు అర్జంటుగా ఊపందుకున్నాయి. ప్రధానమంత్రి మన్మోహన్ సింగ్ "ఒక మహిళ, ఒక దళితమహిళ, దళితనేత జగజీవన్ రాం పుత్రిక లోక్ సభకు స్పీకర్ అవ్వడం" చారిత్రాత్మకం అని మీరాకుమార్ ను గురించి చెప్పడాన్ని సాకుగా తీసుకుని రంగులు పులిమి తిమ్మినిబమ్మిని చెయ్యడానికి చాలా ప్రయత్నాలు మొదలయ్యాయి.

ఒక మాజీ ఐ.ఎఫ్.ఎస్ అధికారిణి. ఐదుసార్లు విజయవంతంగా లోక్ సభకు ఎన్నికైన రాజకీయ నేత. వివధ పార్లమెంటరీ కమిటీల్లో సభ్యురాలిగా చేసిన అనుభవజ్ఞురాలు. కేంద్ర క్యాబినెట్ లో మంత్రిగా చేసిన సామర్ధ్యం మీరాకుమార్ లో ఉండగా, ఇప్పుడు హఠాత్తుగా తన సామర్ధ్యం మీద ప్రశ్నలెందుకు ఉదయిస్తున్నాయో అన్నది చిదంబర రహస్యం. రాజకీయాలకు అతీతంగా ఉత్తరప్రదేశ్, బీహార్, రాజస్థాన్, ఢిల్లీ, వివిధ స్వచ్చంధ సేవా కార్యక్రమాలూ/ఉద్యమాలకు అధ్యక్షత వహించిన ఘనతకూడా మీరాకుమార్ కు ఉంది. 1967 లోవచ్చిన ఈ శతాబ్ధపు అత్యంత భయంకరమైన కరువు కాలంలో National Drought Relief Committee కి అధ్యక్షురాలిగా మీరాకుమార్ చేసిన సేవ అత్యంత ముదావహం. దళిత ఉద్యమంలో,మానవహకుల ఉద్యమంలో గత ఇరవై సంవత్సరాలుగా మీరాకుమార్ అందిస్తున్న సేవ అమోఘం. అంతేకాక రైఫిల్ షూటింగ్ లాంటి స్పోర్ట్స్ లో మెడల్స్ సాధించిన క్రీడాకారిణి మీరాకుమార్. ఇన్ని క్వాలిఫికేషన్స్ ఉన్నాకూడా తన సామర్ధ్యాన్ని శంకించడం అంతర్లీనంగా మీడియాలో పేరుకుపోయిన లింగ,కుల వివక్షకు సంకేతం కాక మరేమిటి?

భారత రాజకీయాలలో సామాజిక సింబాలిజం కున్న ప్రాముఖ్యత తెలియనిది కాదు. అంత మాత్రానా సామర్ధ్యలేమితో కాంప్రమైజ్ అవుతూ రాజ్యాంగపరమైన బాధ్యతలను అంటగడుతున్నారన్నది అత్యంత అసంబద్ధమైన వాదన. ముఖ్యంగా మీరాకుమార్ విషయంలో ఈ వాదన అత్యంత పేలవం. లోక్ సభ స్పీకర్లను తయారు చెయ్యడానికి ప్రత్యేకమైన స్కూలేదీ లేదు. ఎన్నికైన సభ్యుల నుంచే ఒక ఆమోదయోగ్యమైన సభ్యుడ్ని/సభ్యురాల్ని స్పీకర్ గా ఎన్నిక చేస్తారు. ఇప్పుడూ అదే జరిగింది. మీరా కుమార్ స్పీకర్ సీట్లో కూర్చుని ఒకరోజుకూడా కాలేదు. అప్పుడే "సామర్ధ్యం లేదు" అంటే ఎవరు నిరూపిస్తారు? ఎలా నిర్ధారిస్తారు?

సోమ్ నాధ్ చటర్జీ, బాలయోగి, సాంగ్మా అందరూ స్పీకర్లయ్యాకనే సభాపాలనతో తమ మార్కు ప్రత్యేకతను చాటారు. తమదైన సాంప్రదాయాలను నిలిపారు. ఇప్పటి వరకూ ఒక మహిళ స్పీకర్ అవలేదు. ఇప్పుడు ఆ అవకాశం వచ్చింది. మీరాకుమార్ ఒక కొత్త ఒరవడిని తీసుకురాదని ఖచ్చితంగా ఎరైనా చెప్పగలరా? మరి ఈ స్పెక్యులేషన్స్ ఎందుకు? ఎందుకంటే ఒక మహిళ, ఒక దళిత మహిళ సామర్ధ్యం మీద ప్రశ్నలు రేపడం చాలా సులభం గనక. అలా చేస్తే ఒక తరగతి ప్రజలు సంతోషిస్తారు గనక. ఇందులో వివక్ష లేదు అంటే నమ్మేదెలా?

ఒకానొక ఛానెల్లో అయితే మరో మెట్టు దిగి మీరాకుమార్ సన్నని పీల గొంతు పెద్ద డిస్క్వాలిఫికేషన్ అన్నట్లుగా పదినిమిషాల కథనాన్ని వినిపించేశారు. లోక్ సభను అదుపులో పెట్టడానికి కంచుకఠం కావాలనీ, అది లేదు కాబట్టి మీరాకుమార్ తగదనీ తేల్చేశారు. బహుశా వీళ్ళకు స్పీకర్ బాధ్యతల గురించి కనీస పరిజ్ఞానం కూడా ఉన్నట్లు లేదు. మనం ‘లోక్ సభ టివి’లో చూసే ప్రొసీడింగ్స్ మాత్రమే స్పీకర్ పని కాదు. అంతకు మించిన రాజ్యాంగ బాధ్యతలు స్పీకర్ కున్నాయన్న ఎరుక కూడా లేకుండా మీరాకుమార్ సామర్ధ్యాన్ని శంకిస్తున్న ధోరణిని ఏమనాలి?

మహిళా రాష్ట్రపతి, మహిళా స్పీకర్, మహిళా యూపీఏ చైర్ పర్సన్, మహిళా ప్రతిపక్ష నేత (లోక్ సభ లో సుష్మాస్వరాజ్) ఉండగా మహిళా రిజర్వేషన్ బిల్ ఇప్పటికైనా పాస్ అవుతుందా అనే ఉపయోగకరమైన చర్చలు వదిలేసి ఇలాంటి వివక్షాపూర్వకమైన చర్చలతో మీడియా కాలయాపన చెయ్యటం కొత్త కాకపోయినా, (మరొక్కసారి) నిరాశాజనకం అనిమాత్రం చెప్పొచ్చు.

*****